هرمزگان نام یکی از استان‌های ایران است که در شمال تنگۀ هرمز قرار گرفته و قطب گردشگری و اقتصادی ایران است. مرکز این استان شهر تجاری بندرعباس است که از مهم‌ترین شهرهای آن بندر جاسک، بندرلنگه، حاجی‌آباد، قشم، کیش،میناب، تنب‌بزرگ و تنب‌کوچک است.
زبان و گویش:
هرمزگانی گویشی از زبان فارسی است که ویژگی‌های زبان فارسی کهن را حفظ کرده و آمیزه‌ای با ریشۀ پهلوی وزبان‌های دیگر است.
با توجه به اینکه هرمزگان، عرب زبان و فارسی‌زبان را درونش جای داده اما لباس محلی آن خاص و منحصر به فرد استلباسی که به گفته برخی محققین بی شباهت به لباس‌های هندی و عربی نیست گرچه نمی‌توان به صورت دقیق این گفته‌ها راتأیید کرد؛ زیرا آنچه این شباهت را نشان می‌دهد زری دوزی و مشابهت زیور آلات این منطقه با کشور هندوستان یا طرحلباس بندری با لباس مردم امارات است با توجه به این مسئله که قدمت لباس بندری از تاریخ به وجود آمدن امارات بیشتراست، گمان می‌رود رفت‌وآمد بازرگانان و تجار عرب و هندی و ایرانی به این مناطق باعث تأثیرپذیری از این فرهنگ‌هاشده‌است.
بادله‌دوزی:
این هنر که در پاره‌ای از نقاط استان هرمزگان قلی‌بافی یا گلابتون بافی نیز نامیده می‌شود، عبارت است از به‌هم‌پیوستن چند نوع زری بهیکدیگر، به‌گونه‌ای که زری بزرگ در وسط و زری‌های کوچک در اطراف آن قرار گیرند. از بادله که به شکل نوارهایی با پهنای ۱۵ سانتی‌متر تولید می‌شود، برای لبۀ شلوارهای زنانه استفاده می‌شود. شلوارهایبادله‌دوزی‌شده که معمولاً مخصوص استفادۀ نوعروسان جنوبی است و گاهی در مراسم عروسی، سایر زنان نیز به‌عنوانپوشش از آن استفاده می‌کنند دارای دکمه‌هایی با نخ ابریشمی هستند و با شیاری که در بغل ساق پا دارند، باز و بستهمی‌شود.
نقوش خوس‌دوزی‌ها:
نقشی که بیشتر روی خوس‌دوزی‌ها استفاده می‌شود، نقش ستارگان به شکل شش‌پر، هشت‌پر و دوازده‌پر است.
نقوش نُه‌خِشت، کندوعسلی، شش قلب، خشت در خشت، ستارۀ کوچک، حاشیه‌های بزرگ برگ انجیری، قلبی، تک‌دوزی،پردوزی، گوشواره، نقش گل، ستارۀ چهارپر، خرچنگ، پروانه‌ای، عقربی، پیاله‌ای، نگاره‌های طاووسی.
نوع نخی که در خوس‌دوزی به کار می‌رود، نقرۀ طلایی یا نقره‌ای است، که به نخ خوس معروف است و به همین دلیل به آنخوس‌دوزی می‌گویند. در صورت اجرای تمیز پشت و روی پارچه دارای نقش می‌شود.
هنرمندان هرمزگانی این خوس‌دوزی را با انواع رودوزی‌ها گلابتون و پولک‌دوزی ادغام کردند و اثری متفاوت خلق کرده‌اند.
خوس‌دوزی یکی از انواع رودوزی‌های منطقۀ هرمزگان است و این هنر شامل دوخت نوارهای باریک خوس یا همان نقرهروی پارچه‌های توری ریزبافت و پارچه‌هایی است که می‌توان آن‌ها را شمارش کرد و در طرح‌های هندسی، منحنی،دانه‌های، اسلیمی، خشتی و بلند است. علاوه‌بر پارچه‌های توری، این هنر روی مخمل نیز انجام می‌شود، که رویپارچه‌های مخمل از سوزن چنایل استفاده می‌شود. این هنر بیشتر برای تزیین و تولید پرده‌های توری روسری‌های توری(جلبیل) و چادرهای توری معمولاً به رنگ مشکی یا تیره است.
لباس محلی مردم بندر عباس و قشم
مردم قسمت‌های جنوبی کشورمان و جزیرۀ قشم با لباس‌های بلند گل‌دار و نقاب یا روبنده معروف هستند. این روبندهامعمولاً برای خانم‌های متأهل استفاده می‌شود. زنان قشمی از پارچه‌های ضخیمی برای شلوارهای خود استفاده می‌کنندکه تزئینات بسیار زیبایی دارد و در ناحیۀ دم مچ تنگ می‌شود و مردان معمولاً پیراهن سفید بلند می‌پوشند که به خاطرگرمای شدید جنوب بسیار کارایی دارد.
تن‌پوش زنان هرمزگان
پیراهن:
پیراهن زنان هرمزگانی گاه بلند تا مچ پا و گاه تا زیر زانو می‌رسد که این مسئله از هر منطقه به منطقه‌ای دیگر متفاوتاست. موضوع حائز اهمیت در لباس زنان هرمزگان نوع پارچه و رنگ آن است که جنس پارچه‌هایی که برای پیراهن‌هایزنانه انتخاب می‌شود به علت گرمای هوا معمولاً سبک و نازک است تا جریان هوا را به راحتی از میان آن عبور دهد همچنیندر انتخاب رنگ لباس از رنگ‌هایی مانند آبی، بنفش، صورتی و سبز بیشتر استفاده می‌شود و دارای طرح‌هایی زیبا به نام کندوره، گون، اشکم، نشته، آستین فراخ،کلوش، عجمی، چینی، گشاد عربی و ساده شلالی هستند.
شلوار:
شلوار بانوان در تمام نواحی استان هرمزگان شکل و آرایشی همانند دارد اما تزئینات دمپای شلوارها بسته به سلیقه محلیو نه شرایط آب و هوایی متفاوت است. شلوارهای هرمزگان دارای دمپای تنگ تا زانو است و در ناحیه کمر و پایین گشادمی‌شود و قسمت مچ پا به سمت داخل را به وسیلهٔ زیپ یا دکمه می‌بیندند و بر رویش طرح‌های زیبایی گلدوزی شده است. برایمراسم‌های عروسی گلدوزی‌ها زربافت بوده و پارچه‌های از جنس‌های بهتری انتخاب می‌شود. در پوشاک بانوان هرمزگان ملحقاتی وجود داردکه علاوه بر جنبه تزیینی جنبه کاربردی نیز دارد از مهم‌ترین این ملحقات برقع است که نوعی حجاب نیز محسوب می‌شود واغلب زنان ساحل‌نشین قشم، بندرلنگه، جاسک و بندرعباس از آن استفاده می‌کنند و در مناطقی مانند رودان، حاجی‌آباد وبستک دیده نمی‌شود.
چادر بندری:
چادر بندری یکی از زیباترین چادرها در سراسر کشور محسوب می‌شود. طرح، رنگ و نوع پارچه منحصر بفرد این چادرهازیبایی خاصی را برای آن‌ها به وجود آورده‌است. بیشتر چادرها به رنگ‌های قهوه‌ای خردلی ،خاکستری مایل به آبی است و دارای طرح‌ها و نقش‌های جذاب بوده که به دو شیوۀ لا نیم‌لاو کول زدن بسته می‌شود که اغلب آن‌ها از کشورهای عربی، هند و پاکستان وارد ایران می‌شود.
اورنی:
اورنی در واقع یک نوع پارچه حریر است که نقش روسری را دارد و دارای تزئینات بسیار جذاب و متنوعی دوخته می شود. گل های ریز و درشت بته جقه ای، گل بادامی، انواع پولک و نخ های طلایی و نقره ای در گلدوزی آن ها مورد استفاده قرارمی گیرد. زنان هرمزی اورنی را دور سر و صورت خودشان می پیچند و یک قسمت آن را روی سینه آزاد رها می سازند کهدر اطلاح خودشان به آن کول گفته می شود. جالب است بدانید که اورنی به نسبت جلیبل راحتر و ساده تر است اگر چهجلیبل در رنگ های شادتر و زنده تری نظیر سبز، قرمز و نارنجی نیز دوخته می شود.
برقع:
پوشش و حجاب چهرۀ زنان در جنوب است؛ اما کاربردش به دلیل حجاب نیست، بلکه بیشتر برای جلوگیری از تابش آفتابداغ جنوب بر صورت زنان و آفتاب‌سوختگی است.
صندل:
به‌عنوان کفش برای پاها نیز از صندل‌های مختلف استفاده می‌کنند.
